LEKKOTLETYKA na Igrzyskach olimpijskich.

Biegiem przez lekką atletykę- cz. II

1.            Wybitni przedstawiciele lekkiej atletyki na Igrzyskach Olimpijskich do 2016 roku

2.            Konkurencje lekkoatletyczne na Igrzyskach Olimpijskich

3.            Polscy medaliści olimpijscy

4.            Początki lekkiej atletyki w Polsce, Polski Związek Lekkiej Atletyki- PZLA

Wybitni  przedstawiciele lekkiej atletyki na Igrzyskach Olimpijskich do 2016 roku

   Rozwój lekkiej atletyki w końcówce wieku XX i w początkowych latach XXI wieku nabiera tempa. Pojawiają się nowe gwiazdy, które elektryzują publiczność lekkoatletyczną całego Świata. Przełom lat 70’ i 80’ XX wieku, to niespokojny klimat geopolityczny, który przyczynił się do obstrukcji Igrzysk Olimpijskich. W 1980 rok na Igrzyska XXII olimpiady w Moskwie nie przyjechały państwa bloku zachodniego - z pewnymi wyjątkami (m.in. Wielka Brytania, Francja, Brazylia), a z kolei w 1984 roku podczas Igrzysk Los Angeles bojkot ogłosiły państwa bloku wschodniego - również  z pewnymi wyjątkami (m.in. Rumunia). Nie mniej Igrzyska odbyły się i miały swoich bohaterów. W 1980 roku na uwagę zasługuje pojedynek średniodystansowców brytyjskich, tj.  Sebastiana Coe (obecnie prezes World Athletics) i Steva Ovetta. Ten pierwszy, będąc rekordzistą świata na dystansie 800m, przegrywa złoto na tym dystansie, pocieszając się tylko srebrem. Rewanż bierze w biegu na 1500m, gdzie w „bratobójczym pojedynku” pokonuje Ovetta i zdobywa  złoty medal. Steve Ovett (rekordzista świata na 1500 m) musi zadowolić się brązowym medalem.

Sebastian Coe (nr startowy 254)

  Porywający bieg rozegrał się na dystansie 3000m z przeszkodami. Rywal naszego utytułowanego zawodnika Bronisława Malinowskiego, Tanzańczyk Filbert Bayi podyktował niesamowite tempo, które zwiastowało rekord świata. Doświadczenie Polaka wzięło jednak górę. „Bronek” dochodzi uciekającego  w szaleńczym tempie Filbarta Bayii i na ostatnim okrążeniu i przeprowadza atak dający mu pewne zwycięstwo. Notabene przyczynia się do wybuchu radości licznie zgromadzonej publiczności z Polski.

Bronisław Malinowski

 Fenomenalny płotkarz Edwin Moses może poszczycić się dwoma złotymi medalami na 400 m pł ( 1976 Montreal i 1984 Los Angeles) i gdyby nie bojkot moskiewskich Igrzysk w 1980 roku, prawdopodobnie zwyciężyłby i w tych Igrzyskach.  Niepodważalną gwiazdą przełomu lat 80’ i 90’ XX wieku był Carlton Lewis. Amerykański sprinter i skoczek w dal. Swoimi występami elektryzował kibiców bijąc rekordy świata i zdobywając wiele medali IO. Aż 10-krotnie stawał na podium olimpijskim, ustępując jedynie legendarnemu Paavo Nurmiemu (12 razy na podium).

Na niespotykany poziom rekordy świata na 100 i 200 m „wywindowała” Florence Griffith-Joyner. Zdobywczyni 4 medali olimpijskich w latach 1984-1988 na najkrótszych dystansach sprinterskich uzyskała odpowiednio 10.49 oraz 21.34.

Wybitną sprinterką w latach 1992-1996 była Marie-Jose Perec (Francja), która trzykrotnie stawała na najwyższym podium Igrzysk Olimpijskich. W 1992 w Barcelonie wygrywa 400 m, a w 1996 podczas XXVI Olimpiady w Atlancie odnosi zwycięstwa w biegu na 200 m i 400 m.

Carl Lewis podczas Igrzysk w 1984 (Los Angeles)

  Olimpijskim championem można nazwać z pewnością Michaela Johnsona. Biegający w charakterystyczny sposób Johnson okazał się najlepszy w biegu na 400 m zarówno w 1996, jak i 2000 roku. Oprócz tego w 1996 r. zwyciężył na 200 m uzyskując legendarne 19.32. Wspomnieć należy także o Marlene Ottey. Długowieczna kariera tej długonogiej jamajskiej sprinterki trwała przez 6 kolejnych olimpiad (1980-2004), gdzie zdobyła na dystansach 100 m i 200 m, podobnie jak nasza gwiazda Irena Szewińska 7 medali. Rosjanka Swietłana Mastierkowa zdobywa dwa złote medale w Atlancie (1996) w biegach na 800 i 1500 metrów. Fenomenalny biegacz z Etiopii Heile Gebraselassie zwycięża dwukrotnie w biegu na 10 000 m na dwóch kolejnych Igrzyskach (1996 Atlanta, 2000 Sydney). Wśród biegaczy wyróżniał się Hicham El Guerrouj, który  w  Atenach (2004) zwycięża na 1500m i 5000m (jedyny taki przypadek w historii!).

Świat dla sportu olimpijskiego  i lekkiej atletyki szeroko otwiera swoje wrota. Szczególnie widać to w czasie rozpoczęcia Igrzysk, podczas defilady i samych zawodów lekkoatletycznych. Objawiają się gwiazdy z różnych regionów świata i wielu małych narodowości. Przykładem jest Kirami James, pochodzący z egzotycznej Grenady, który zwycięża w biegu na 400 m podczas XXX Olimpiady 2012 w Londynie (43,94). Wielką gwiazdą w latach 2004-2012 staje się Allyson Michelle  Felix, która na dystansach od 100 m do 400 m (4x400 m) zdobywa  6 medali, w tym 4 złote. Najszybszym człowiekiem świata jest jednak jamajski sprinter Usain Bolt. Niepodzielnie przewodzi sprinterom lat 2008- 2016, bije rekordy świata w biegach na 100 m i 200 m i zdobywa w sumie 6 złotych medali olimpijskich. Trzy złote medale olimpijskie w biegach na 10 000 m i na 5000m i na dodatek srebrny na 5000 m to dorobek etiopskiego lekkoatlety Kenenisa Bekele, który  latach 2003 do 2009  wielokrotnie na tych dystansach bił rekordy świata.

Zwycięstwo Kenenisa Bekele w jednym z biegów

  Trzecim wielkim biegaczem, po Lassie Virenie i Kenenisa Bekele , który zwyciężył podwójnie w biegach na 5000m i 1000m zdobywając w sumie cztery złote medale był  Brytyjczyk Mohammed Farah - w Londynie (2012) i w Rio de Jainero (2016).  U pań wyróżnia się Etiopka Tirunesh Dibaba (2004-2012), zdobywczyni 5 medali IO na dystansach 5000 m i 10 000 m.

   Tirunesh Dibaba

   W biegu na 3000 m z przeszkodami niepodzielnie w latach 2004-2016 panuje Kenijczyk Ezekiel Kemboi Cheboi, który na tym dystansie zdobywa dwa złote medale IO (2004, 2016). Także dwa złote medale w najbardziej ekscytującej konkurencji w biegach długodystansowych, czyli maratonie, zdobywa Waldemar Cierpiński z NRD (1976 Montreal, 1980 Moskwa).

  Należy wspomnień, o jedynym w swoim rodzaju wyczynie naszego rodaka Roberta Korzeniowskiego. Tylko ten zawodnik w historii Igrzysk zdobywa 4 złote medale  w chodzie sportowym na dystansach 20km i 50 km (1996 Atlanta, 2000 Sydney, 2004 Ateny).

Robert Korzeniowski

   W konkurencjach technicznych i wielobojach w ostatnim okresie pojawiało się wielu wspaniałych sportowców. Wyróżnili się w latach 80. Jurij Siedych (ZSRR), dwukrotny medalista olimpijski (1980-zloty medal, 1988- srebrny) w rzucie młotem, uznany w latach 70. I 80. za najlepszego młociarza Świata. W skoku wzwyż kobiet w 1984 r. w Los Angeles drugi zloty medal po 12 latach przerwy zdobywa Ulrike Meyfarth (RFN). Gdy wygrywała w Monachium w 1972 r. miała zaledwie 16 lat.

   Najwszechstronniejszą lekkoatletką końca XX stulecia jest Jackie Joyner-Kersee, która w latach 1984-1992 zdobywa 6 medali olimpijskich (siedmiobój, skok w dal). Jako pierwsza kobieta uzyskuje powyżej 7000 pkt w  siedmioboju, a w 1988 w podczas XXIV Olimpiady w  Seulu poprawia ten rekord zdobywając 7291 pkt. Do tej pory jest to aktualny rekord Świata. Wg. wielu dziennikarzy i ekspertów to najlepsza lekkoatletka XX wieku.

 Jackie Joyner-Kersee podczas skoku w dal na IO w 1988 w Seulu

    Tylko jeden złoty medal olimpijski znajduje się w kolekcji wielu medali i rekordów najbardziej rozpoznawalnego tyczkarza Świata Siergieja Bubki. To pierwszy tyczkarz, który wielokrotnie pokonuje magiczne 6 m.

    Trzy medale olimpijskie (2 złote w 2004 i w 2008, 1 brązowy w 2012)  posiada w swojej kolekcji Jelena Isinbajewa, która z kobiet,  jako pierwsza pokonała 5 m.

   Roman Šebrle to czeski lekkoatleta, który jako pierwszy wieloboista przekracza 9000 pkt. uzyskując wynik 9026 pkt. Na Igrzyskach może pochwalić się dorobkiem dwóch medali olimpijskich (złoty-Ateny 2008, srebrny-Sydney 2004). To także najlepszy sportowiec Świata 2008 roku wybrany głosami ekspertów The Wall Street Journal.

  Roman Šebrle przed próbą w rzucie oszczepem

   Dwóch innych wieloboistów może poszczycić  się zdobyciem dwóch złotych medali olimpijskich. Są to: Daley Thompson (Wielka Brytania) Moskwa 1980 i Los Angeles 1984, Ashton Eaton (IUSA), Londyn 2012 i Rio de Janeiro 2016. Ten drugi poprawia rekord Świata R. Šebrle, uzyskując w 2015 roku 9045 pkt.  Wieloboiści i wieloboistki to prawdziwi królowie lekkiej atletyki. Ich rywalizacja  jest rozłożona  w czasie i mniej zauważalna. Za to przechodzą do historii, jako herosi zmagań lekkoatletycznych i prawdziwi bohaterowie Igrzysk Olimpijskich. Zawsze te zmagania kończy bieg-  u kobiet 800m, u mężczyzn 1500m

Konkurencje lekkoatletyczne na Igrzyskach Olimpijskich

   Lekkoatletyka jest nazywana „KRÓLOWĄ SPORTU”. Na igrzyskach olimpijskich w tej dyscyplinie jest do zdobycia  najwięcej medali, startuje też najwięcej zawodników. Lekkoatletyka najbardziej oddaje ducha rywalizacji, jaki drzemie w każdym człowieku. Hasło "szybciej, wyżej, dalej" znakomicie ilustruje nie tylko specyfikę walki, jaką prowadzą na lekkoatletycznych arenach sportowcy, ale oddaje swoistość ludzkiego charakteru, w którym zakodowana jest chęć bycia najlepszym, bycia zwycięzcą.

Dzisiaj lekkoatletyka to zbiór konkurencji, które reprezentują grupy: sprintu, biegów średnio i długodystansowe (do maratonu włącznie), skoków, rzutów, wielobojów.

Tab. 1 Konkurencje lekkoatletyczne do 1948 roku

Tab. 2 Konkurencje lekkoatletyczne do 2016

Polscy Medaliści olimpijscy

 A jaką rolę odegrali w Igrzyskach Olimpijskich Polacy? Wcześniej wymienieni sportowcy stali się prawdziwymi gwiazdami światowej lekkiej atletyki. Warto w tym miejscu wspomnieć przedwojennych bohaterów. Janusz Kusociński zwycięża w biegu na  10 000 m podczas Igrzysk w 1932 (Los Angeles) a Stanisława Walasiewicz zdobywa dwa medale w biegu na 100 m. Złoty w 1932 i srebrny w 1936 (Berlin). W powojennej historii uczestnictwa w Igrzyskach polscy lekkoatleci wielokrotnie wpisywali się na listę medalistów. Cudowne lata WUNDERTEEAMU (1956-1976) okrasiły wieloma sukcesami na arenie Igrzysk Olimpijskich. Wspominamy doskonałe biegi Zdzisława Krzyszkowiaka, Jerzego Chromika, Kazimierza Zimnego itd.

   Polska szkoła skoku o tyczce niepodzielnie panuje w latach 1976-1980. Dzieje się to za sprawą nieprzeciętnie uzdolnionych sportowców jakimi są Tadeusz Ślusarski i Władysław Kozakiewicz.

Władysław Kozakiewicz

   Wiele radości naszej biało-czerwonej przynoszą skoczkowie wzwyż - Jarosława Jóźwiakowska, Urszula Kielan, Jacek Wszoła, Artur Partyka. W skoku w dal Elżbieta Duńska-Krzesińska zdobywa dwa medale olimpijskie (złoty 1956, srebrny 1960). W rzucie młotem zdobywamy w latach 1960-2016, 6 medali, w tym cztery złote. Niespodziankę sprawia Kamila Skolimowska, która staje się  najmłodszą polską złotą medalistką olimpijską. Dwukrotną złotą medalistką zostaje aktualna rekordzistka świata w rzucie młotem Anita Włodarczyk. Za sprawą Władysława Komara (1972) i Tomasza Majewskiego (2004, 2008) przedstawiciele pchnięcia kulą  zapisują się złotymi zgłoskami Igrzysk.

Tomasz Majewski podczas pchnięcia kulą

   Swój wkład w zdobycze medalowe wnoszą uczestnicy biegów sztafetowych 4x100 m i 4 x400 m, zarówno Panie jaki Panowie.  W sumie w Igrzyskach Olimpijskich polscy lekkoatleci zdobyli 57 medali (25 złotych, 18 srebrnych i 14 brązowych)

Tab. 3 Polscy medaliści Igrzysk Olimpijskich

Początki lekkiej atletyki w Polsce, Polski Związek Lekkiej Atletyki- PZLA

  W Polsce w okresie rozbiorów, lekkoatletyka rozwijała się przede wszystkim w województwie wielkopolskim w oparciu o system gimnastyki niemieckiej (1884r. gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” Inowrocław) i późniejsze organizacje  skupione wokół  Towarzystw Gimnastycznych „Sokół. W zaborach pruskim i austriackim rozgrywano przede wszystkim wieloboje gimnastyczne a w Królestwie Polskim biegi i uprawiano  gimnastykę szwedzką.  Na początku XX wieku, w roku 1914 utworzono przy Austriackim Związku Lekkoatletycznym Polskie Kolegium Lekkoatletyczne. Organizacja ta stworzyła grunt  pod  powołanie Polskiego Związku  Lekkoatletycznego. Spotkanie działaczy sportowych odbyło się w Krakowie, w kamienicy przy ul. Radziwiłłowskiej 4.

Tablica upamiętniająca powstanie PZLA. Kraków ul Radziwiłłowska 4.

    Jest to najstarsze stowarzyszenie sportowe w Polsce. Pierwszym prezesem PZLA zostaje Tadeusz Kuchar. W początkowym okresie siedziba związku znajduje się we Lwowie. W 1921 roku przeniesiono ją do Warszawy, gdzie po dzień dzisiejszy tam pozostaje. Związek zajmuje się m. in. popularyzacją i rozwojem lekkoatletyki w Polsce, prowadzi szkolenie zawodników i sędziów, dokształcaniem kadry szkoleniowej. Od 1919 jest członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Federacji Lekkoatletycznych (IAAF). Obecnie siedziba związku znajduje się w Warszawie przy ulicy Mysłowickiej 4, a aktualnym prezesem jest dr  Henryk Olszewski.

Zapraszam do III. części, na suplement  „Igrzyska biegami stoją”

 Opracował M. Wochna

     W materiale wykorzystano:

1.            Z. Porada, „Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie” KAW w Krakowie, 1980

2.           Zaborniak S. „Lekkoatletyka na ziemiach polskich w latach 1867-1918” Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszów, 2004

3.           S. Bubka, M. Bułatowa, „Lekka atletyka, encyklopedia w pytaniach i odpowiedziach” Ministerstwo Sportu i Turystyki, Warszawa

4.           https://www.sfd.pl/Lekkoatletyka__kr%C3%B3lowa_sportu.-t425857.html

Zdjęcia:

https://en.wikipedia.org/wiki/Sebastian_Coe, (s.1)

https://pl.wikipedia.org/wiki/Bronis%C5%82aw_Malinowski_(sportowiec) (s.1)

https://en.wikipedia.org/wiki/Kenenisa_Bekele#/media/File:Kenenisa_Bekele_-_Smiling.jpg (s.2)

https://fr.wikipedia.org/wiki/Carl_Lewis (s.2)

https://pl.wikipedia.org/wiki/Tirunesh_Dibaba (s.3)

https://pl.wikipedia.org/wiki/Robert_Korzeniowski (s.3)

https://en.wikipedia.org/wiki/Jackie_Joyner-Kersee (s.3)

https://pl.wikipedia.org/wiki/Roman_%C5%A0ebrle, (s.4)

https://pl.wikipedia.org/wiki/Tomasz_Majewski#/media/Plik:Tomasz_Majewski, (s.7)

https://br.wikipedia.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Kozakiewicz, (s.7)

https://pl.wikipedia.org/wiki/Polski_Zwi%C4%85zek_Lekkiej_Atletyki#/media/Plik:Cracow_Medical_Society_house, (s.9)